ΑΠΟΧΩΡΙΣΜΟΙ

Στην σκιά δύσκολων στιγμών που κάποιοι φίλοι μου περνάνε, σε μια ευρύχωρη γωνιά της οποίας κάθε κανονικός άνθρωπος θα σταθεί για λίγο να διαλογιστεί πάνω στη ζωή και στον θάνατο, κηρύσσεται η προσωρινή έναρξη της χρονιάς, η εκπυρσοκρότηση που ανασυγκροτεί την ακινησία, η αναμόχλευση κάθε μικρής και μεγάλης προσπάθειας, που αν μπορούσαμε να την δούμε σαν φωτογραφία μαρμαρωμένου χρόνου θα ανακαλύπταμε πως ήταν από πάντοτε εδώ, ως το παρόν το μέλλον και το παρελθόν του Έλιοτ, ως το παρόν το μέλλον και το παρελθόν του Ηρακλείτου και το δικό μας. Συμπαγές αεί παρόν σώμα. Ας προχωρήσουμε έτσι.

Να πενθήσεις υπάρχουν τρόποι πολλοί. Να αποχωριστείς. Τι όμως; Ποιόν; Μείζων αποχωρισμός κρίνεται εκείνος του εαυτού. Και εαυτός είναι -στην ωραία επικράτεια των ψυχικών κινήσεων- καθένας/κάθε τι που ζήσαμε και που το/ν έχουμε επενδύσει την αύρα της ιδιοπροσωπίας, με εκείνο το χρίσμα που ζωντανεύει τα περιγράμματα και κάνει την παρουσία μας ορατή στους άλλους, δωρίζοντας ένα πρώτο νόημα στην ύπαρξη.

ΤΕΛΟΣ ΕΠΟΧΗΣ; -Η ΚΥΡΙΑ ΨΥΧΟΥΛΗ ΚΑΙ ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΗΘΟΣ

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για πένθος, είτε για το δικό σου είτε για των άλλων, όμως κάποιες σκέψεις για τις μεταλλάξεις των δυναμικών που η απουσία επιφέρει είναι χρήσιμες και επείγουσες, επείγουσες κατά το ότι, όπως καθημερινά αποδεικνύεται, η ίδια η ζωή είναι ένα γεγονός στον ενεστώτα χρόνο και όχι η επίπονη πρόβα μιας μελλοντικής ελπίδας. Εδώ λοιπόν μιλάμε για τον μετεωρισμό που η απουσία ενός πολύτιμου για μας ανθρώπου επιβάλει στην καθημερινότητα, την δική μας και του δήμου.

Το πρωί της Πέμπτης 29 Οκτωβρίου έφυγε από κοντά μας η Λούλη Ψυχούλη. Φεύγοντας πρόσκαιρα απ’ τον ιδιωτικό χώρο, τον ήδη νοτισμένο από δάκρυα που εξακολουθητικά θα ρέουν για την δική μας κακή τύχη και μόνον, αφού ο εκάστοτε εκλιπών λέγεται πως παραμένει πεισματικά αδιάφορος στις λεπτομέρειες του μικρόκοσμού μας, μπαίνουμε σε μια περιοχή στην οποία θα πρέπει να καταμετρηθεί το ειδικό βάρος της παρουσίας στο παρελθόν, ο τρόπος που αυτή η παρουσία στήριξε τον δημόσιο και τον ψυχικό μας βίο και ο τρόπος που η μεταβατική περίοδος του πένθους θα λειτουργήσει λυτρωτικά όσο και δημιουργικά, μένοντας συνεπής στην παρακαταθήκη που το πρόσωπο άφησε με τη ζωή του. Η μόνη τιμή που μπορούμε να κάνουμε πλέον στην ιστορία αυτού του προσώπου είναι το να αναλογισθούμε με κάθε σοβαρότητα τον πυρήνα της σημασίας του, κρατώντας ζωντανό τον τρόπο του, όπως θα κρατούσε κανείς ζωντανή μια γλώσσα που χάνεται, μιλώντας την. Ο εκλιπών θα είναι παρών στη μνήμη μας, που σημαίνει -στην ιδανική εκδοχή αυτής της οπτικής- πως θα ζήσει για πάντα μέσα απ’ τις δικές μας ενέργειες ως αεί παρών. Να μια αθανασία που μπορούμε να υποστηρίξουμε.

Τι στήριξε η Λούλη Ψυχούλη με την παρουσία της; Ποιο ήταν το θεμέλιο της επιτυχίας της, και τι έφερε στον χώρο του πολιτισμού και στην αγορά του Δήμου;

Γ.ΜΟΥΛΟΥΔΑΚΗ: «ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟΠΙΑ». ΕΝΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΕΝΘΟΥΣ

Αυτό, για πρώτη φορά, δεν είναι ένα άρθρο. Είναι η προ-ήχηση μιας παρουσίασης που θα έρθει αργότερα. Μια συλλογή ποιημάτων του γράφοντος, που κυκλοφορεί ήδη απ’ τις εκδόσεις Γαβριηλίδη.

Στη σκιά των δύσκολων γεγονότων των τελευταίων ημερών, με κορυφαίο για τους περισσότερους από μας την ξαφνική αποχώρηση της Λούλης Ψυχούλη, μια πραγματική απώλεια για τις ζωές μας και για τον δημόσιο χώρο που συνηθίσαμε να λέμε χώρο του πολιτισμού στον τόπο μας, όλα γίνονται με πιο αργούς ρυθμούς, όπως αρμόζει στο εσωτερικό τέμπο κάθε πένθους. Προηγήθηκε η τόσο αγαπητή σε όλους μας Άλλα Χαλάψη, που πρόλαβε μέσα στην βαθιά της ευγένεια να μας προετοιμάσει. Το Athenaeum πενθεί, με τον τρόπο που ξέρει.

Το να προχωρήσουμε τις ζωές μας όπως κάθε άνθρωπος που φεύγει από κοντά μας πιστεύουμε πως θα ήθελε, κρατώντας στην ενεργή μας μνήμη τον ειδικό «τρόπο» κάθε τέτοιου προσώπου, είναι η μόνη πραγματική τιμή που μπορώ να σκεφτώ. Τα υπόλοιπα θα έρθουν έτσι κι αλλιώς στις μέρες που θα ακολουθήσουν.

Η ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΜΙΑΣ ΧΕΙΡΑΨΙΑΣ

 

(Ιωάννα Γ. Παπαδάκη-Παπαδομιχελάκη, 7 Σεπτεμβρίου 1939 – 4 Μαρτίου 2013)

Birth – Marc Chagall, 1912

 

Επειδή μιλούσαμε για χειραψία, επειδή μερικά πράγματα εγγράφονται ως πλήρες σώμα του Χρόνου μέσα στην καθημερινότητα, επειδή είναι δύσκολο έως αδύνατο -εξόν και είσαι ποιητής- να μεταφέρεις τη σημασία μιας στιγμής σε ανθρώπους που “δεν ήταν εκεί”, επειδή παρόλα αυτά μίλησα για αποχωρισμούς:

Τη Δευτέρα 4 Μαρτίου, με το κλείσιμο του δεύτερου κύκλου του σεμιναρίου στο Athenaeum, την ώρα λίγο πριν τον αποχαιρετισμό μας με τα παιδιά, ένιωσα ξαφνικά τον δυσάρεστο μετεωρισμό μιας ανεξήγητης μελαγχολίας που ήρθε σαν πέπλο να σκεπάσει τη συνάντησή μας. Τότε είπα πως είναι η στιγμή να αποδεχτούμε τον αποχωρισμό για τώρα (τι να σημαίνει άραγε αυτό το “για τώρα”;) και να καθίσουμε για μια ρακή, όπως ταιριάζει. Εκεί, στις πρώτες γουλιές, έμαθα στο τηλέφωνο απ’ τη μάνα μου την Αντιγόνη για την αναχώρηση της θείας Ιωάννας. Είναι 4 Μαρτίου, την ίδια μέρα που πριν πολλά χρόνια έφυγε και ο δικός μου πατέρας ο Κώστας, κι αναρωτιέμαι τώρα αν υπάρχει σύμπτωση στη ζωή ή αν είναι κάποια πράγματα που θα παραμένουν για πάντα αδιάβαστα, κρυμμένα σαν σκοτεινό σαλάχι στην άμμο του βυθού των αιτιοτήτων αυτού του κόσμου.

Την παραμονή το βράδυ κρατούσα το χέρι της στο νοσοκομείο.